- Γραπτές Συνεντεύξεις
Διαφωνώ με τους αποκλεισμούς
Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στον Νίκο Τσίτσα για το ΕΘΝΟΣ 16.10.2013
"Κεντροαριστερά", "Ελιά" "χώρος του δημοκρατικού σοσιαλισμού". Οι όροι που χρησιμοποιούνται από κόμματα και κινήσεις για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς καταγράφουν διαφορετικές στρατηγικές ή αποτελούν μία προσπάθεια "συμβολικής" διαφοροποίησης που όμως καταλήγουν στον ίδιο στόχο;
Δεν γνωρίζω πώς το σκέφτεται ο καθένας– πλήθος προσώπων και κινήσεων άλλωστε αναφέρονται στο ζήτημα. Στη Δημοκρατική Αριστερά συζητούμε για ένα νέο κοινωνικό-πολιτικό συμβόλαιο, όχι για ένα συγκυριακό πολιτικό άθροισμα. Άρα το ζήτημα δεν είναι αντικείμενο πολιτικής γεωγραφίας ούτε βέβαια καλούμαστε ν΄ ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό.
Προσωπικά προκρίνω τον όρο δημοκρατικός σοσιαλισμός, γιατί στην Ελλάδα υπήρξε πάντα μια σύγχυση στον χαρακτηρισμό των πολιτικών χώρων. Στη χώρα μας Κέντρο, ιστορικά και παραδοσιακά, θεωρούνταν οι δυνάμεις της φιλελεύθερης παράταξης. Είμαστε δε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα, όπου η σοσιαλδημοκρατία δεν θεωρείται Αριστερά. Κι αυτό κατά τη γνώμη μου οφείλεται αφενός μεν στις αμαρτίες του ΠΑΣΟΚ, που «βάρυναν» όχι μόνο το κόμμα τους αλλά συνολικά το χώρο της κεντροαριστεράς, αφετέρου δε στο ότι ως Αριστερά δεν ξεμπερδέψαμε ακόμη με τις αποστεωμένες εμμονές και τις ιδεολογικοθεωρητικές αγκυλώσεις.
Αν ωστόσο περιμένουμε να ξεκαθαρίσουν όλοι το ιδεολογικό τους στίγμα για να δούμε τι συμβαίνει, χάσαμε. Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τα εκρηκτικά κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα επιβάλλουν σοβαρότητα και τόλμη.
Γιατί η ελληνική κοινωνία χρειάζεται τώρα μία ενωμένη Κεντροαριστερά;
Η κρίση άνοιξε πολλά θέματα. Ανέτρεψε τα δεδομένα της κοινωνίας, σώριασε τις βεβαιότητες και τις αυταπάτες της μεταπολίτευσης.
Δε ζούμε λοιπόν σε μια συνηθισμένη εποχή. Αποτελεί πιεστικό και μέγιστο ζητούμενο η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς, στις δημοκρατικές αξίες, στη δικαιοσύνη, στα πρόσωπα. Παράλληλα η πίστη στην ευρωπαϊκή ιδέα φθίνει, η σχέση κράτους - πολίτη δεν είναι λειτουργική, η σύγχυση κομματικών επιθυμιών και πολιτικών σχεδιασμών είναι διαρκής και η λογική πετάει «στη σφαίρα του αοράτου». Και την ίδια στιγμή κυριαρχεί στη δημόσια ζωή η γοητεία του λαϊκισμού και του αδιέξοδου πολιτικού ακτιβισμού.
Χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο παραγωγής και αναδιανομής του πλούτου. Που θα συνθέτει αντί να διαιρεί, με ορατό στόχο να γίνουμε ευρωπαϊκό κράτος με αυτοπεποίθηση, αποκαθιστώντας την κοινωνική δικαιοσύνη και το κράτος πρόνοιας, ενθαρρύνοντας τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου μας, οικοδομώντας θεσμούς και σχέσεις εμπιστοσύνης, με μετριοπαθές και συνεργατικό ήθος.
Αλλιώς ούτε τον λαϊκισμό, ούτε την αμετροέπεια, ούτε τον εκφασισμό της κοινωνίας φρονώ ότι θα αντιμετωπίσουμε. Σε όλα αυτά μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να απαντήσει περισσότερο αποτελεσματικά, ανασυγκροτούμενος, ο χώρος του δημοκρατικού σοσιαλισμού.
Μάλιστα θα σας έλεγα ότι στην Ελλάδα, χρειαζόμαστε και μια κεντροδεξιά παράταξη με αυτοπεποίθηση, σύγχρονη, εξωστρεφή, ευρωπαϊκή.
Στην Ελλάδα των αρχηγικών κομμάτων υπάρχει χώρος για ένα σχηματισμό που θα διοικείται από συλλογική ηγεσία;
Καίριο ερώτημα. Δεν θα έλεγα πως είναι όλα τα κόμματα αρχηγικά αλλά είναι απολύτως αληθές ότι η εσωκομματική δημοκρατία δεν είναι εμπεδωμένη και λειτουργική στους ελληνικούς κομματικούς σχηματισμούς. Και το κομβικό ζήτημα των στρατηγικών συνεργασιών παραμένει αγκάθι και εκκρεμότητα για όλους.
Είναι πρόβλημα ότι στη θέση των δομών λειτουργούν πρόσωπα ή παρέες, με τις αδυναμίες και τους εγωισμούς τους. Να κρατήσουμε ωστόσο ένα στοιχείο από τη μεγάλη εικόνα. Η ΔΗΜΑΡ έχει στο πολιτικό της γονιδίωμα τις συνεργασίες και τις προγραμματικές συγκλίσεις. Το μόνο δε που δεν τη χαρακτηρίζει, είναι ο ηγεμονισμός ή οι μικροφιλοδοξίες.
Μεταξύ των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς περιλαμβάνετε το ΠΑΣΟΚ ή το ΣΥΡΙΖΑ; Γιατί η ΔΗΜΑΡ φαίνεται να θέτει βέτο για την συμπαράταξη με το ΠΑΣΟΚ δημιουργώντας εμπόδια στον διάλογο μεταξύ των κομμάτων;
Προσωπικά διατύπωσα με σαφήνεια τη θέση μου, εντός και εκτός κομματικών οργάνων. Διαφωνώ με τους αποκλεισμούς, αν και είμαι βέβαιος για τους αυτοαποκλεισμούς πολλών.
Δεν βλέπω να έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου. Οι συνθήκες στη χώρα μας απαιτούν να βάλουμε στην άκρη τους ηγεμονισμούς και τους αποκλεισμούς. Κι αυτό ισχύει και για το ΠΑΣΟΚ και για το ΣΥΡΙΖΑ. Πολιτικές οριοθετήσεις χρειάζονται, αποκλεισμοί όχι.
Εγώ ο ίδιος τέτοια εποχή πέρυσι κατηγορήθηκα, επειδή δήλωσα ότι το ΠΑΣΟΚ είχε εγκαταλείψει τις πολιτικές και ηθικές του αξίες. Προσωπικά, επίσης, θεωρώ τον ΣΥΡΙΖΑ ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα χωρίς σαφή πολιτική ταυτότητα, που φοβάται να πει την αλήθεια στο λαό και καταφεύγει στην ευκολία των ευχάριστων στερεοτύπων.
Παρά ταύτα το συμφέρον της χώρας και του λαού είναι συνδεδεμένο με την ανασύνταξη του προοδευτικού χώρου σε βάση προγραμματική και με τον κοινό βηματισμό του.
Βλέπετε να υπάρχουν πιθανότητες να εκφραστεί εκλογικά η σύγκλιση των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού στις ευρωεκλογές ή στις αυτοδιοικητικές εκλογές;
Δεν ξέρω. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές οι ανάγκες των τοπικών κοινωνιών διευκολύνουν πολύ τις συγκλίσεις. Στις ευρωεκλογές όμως πώς; Δεν υπάρχει καμία προσέγγιση. Θα τολμήσω όμως μια πρόβλεψη, για την περίπτωση που θα κυριαρχήσει ο νόμος της αδράνειας. Συνηθίζεται στη χώρα μας η πολιτική να λειτουργεί μηχανιστικά και επικοινωνιακά. Για τούτο και πολύ συχνά τοποθετούμε τον πολιτικό αντίπαλο σε θέση εχθρού και επιλέγουμε πολιτικές συντριβής του.
Ε, λοιπόν, τώρα, ο πραγματικός αντίπαλος, ύπουλος, επικίνδυνος και επιθετικός, είναι ο χρόνος. Κι αν δεν απατώμαι, έχει και μια μυθική συγγένεια με τον Κρόνο.
Πώς βλέπετε την ΔΗΜΑΡ σε μια ενδεχόμενη ευρύτερη σύμπραξη; Αυτόνομη; Ρευστοποιούμενη;
Αν δεν είναι ώριμη σήμερα η ανασυγκρότηση του χώρου του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού και η πολιτική του έκφραση, νομίζω πως η ενίσχυση της ΔΗΜΑΡ και η μεγαλύτερη δυνατή διεύρυνση της είναι το ασφαλέστερο όχημα για αισιόδοξες και θετικές μελλοντικές εξελίξεις στο μεγάλο δημοκρατικό χώρο.
Αν όμως ευνοούσαν οι συνθήκες και συγκροτούνταν στο επόμενο διάστημα η μεγάλη προοδευτική δημοκρατική παράταξη, θα έβλεπα ως πολιτικό σχήμα την επανάληψη της μορφής του ενιαίου Συνασπισμού του '89.
Αυτά τα έχω πει πριν από ένα μήνα στην Κεντρική Επιτροπή της ΔΗΜΑΡ.
Αυτόνομα δηλαδή κόμματα, κινήσεις, προσωπικότητες στο πλαίσιο μιας ενιαίας πολιτικής παράταξης στη βάση συμφωνημένων προγραμματικών αρχών. Σε κάθε περίπτωση η οργανωτική και πολιτική αυτονομία της ΔΗΜΑΡ είναι απαραίτητο και μη διαπραγματεύσιμο δεδομένο.