Του Γιώργη Γιατρομανωλάκη

Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες ευρωεκλογές προβλήθηκε ως ένα ιστορικό γεγονός: η (ελληνική) Αριστερά, την οποία υποτίθεται εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ, κατάφερε να αναδειχθεί, ύστερα από αγώνες δεκαετιών, πρώτο κόμμα στην Ελλάδα. Και όχι μόνο: διατυμπανίστηκε πως η νίκη αυτή δίδει ελπίδες στην ίδια την Ευρώπη. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι όντως το πρώτο κόμμα - οι αριθμοί δεν λένε ψέματα, μολονότι το σωστό είναι να πούμε πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αύξησε τα ποσοστά του, απλώς οι άλλοι έχασαν τα δικά τους. Και ως εδώ καλά. Ομως το ερώτημα είναι: Για ποιαν Αριστερά μιλούμε ή σε ποιον βαθμό το κόμμα της Αντιπολίτευσης αντιπροσωπεύει την ελληνική Αριστερά; Με βάση τον τίτλο του ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί τη Ριζοσπαστική Αριστερά, όπως η πολύπαθη ΔΗΜΑΡ εκπροσωπεί τη Δημοκρατική Αριστερά, λες και μπορεί να υπάρχει μη ριζοσπαστική και μη δημοκρατική Αριστερά! Ο καθένας, λοιπόν, έχει μια δική του Αριστερά, που ανάλογα με τον επιθετικό της προσδιορισμό κερδίζει ή χάνει.


Τα κριτήρια των πολιτικών προσδιορισμών δεν είναι πάντοτε ασφαλή, για τούτο θα αποφύγουμε να ορίσουμε τι είναι και τι δεν είναι η ελληνική Αριστερά. Καλύτερα ας δούμε, σύντομα, την πορεία της, τουλάχιστον από τη μεταπολίτευση ως εδώ, μολονότι οι πιο ένδοξες σελίδες της βρίσκονται στην προδικτατορική περίοδο. Τότε μια πλειάδα λαμπρών πολιτικών - μερικοί έδρασαν και μεταπολιτευτικά - έδιδαν το στίγμα της ουμανιστικής, αντιδογματικής, φιλελεύθερης, συμφιλιωτικής, ανιδιοτελούς, αυστηρής και ευφυούς Αριστεράς, αγκαλά κυνηγημένης και αποσυνάγωγης. Γιατί, λοιπόν, η ελληνική Αριστερά (ΕΑ, ΚΚΕ εσωτερικού, Συνασπισμός κλπ.) δεν κατάφερε από τη μεταπολίτευση ως το 2009 (με εξαίρεση τις εκλογές του 1974) να σπάσει το φράγμα του 4,5%; Και γιατί στις διπλές εκλογές του 2012 τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ (που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί την ελληνική Αριστερά) έφθασαν αντιστοίχως στο 16,78% και στο 26,89%; Να οφείλεται στη γοητεία του κ. Τσίπρα, στον επαναστατικό λόγο των συνιστωσών ή σε μια καλπάζουσα «αριστεροσύνη» (ας μου επιτραπεί ο όρος) που ανέβασε τον αριστερό πυρετό των Ελλήνων από το 4% στο 27%; Ή σε όλα μαζί;


Την απάντηση, πιστεύω, την έχει δώσει η Ιστορία με την αντίστοιχη πορεία του ΠαΣοΚ, εκπροσώπου, υποτίθεται, ενός σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο, συγκεκριμένα με το πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου. Στις εκλογές του 1974 το νεοσύστατο ΠαΣοΚ παίρνει 13,58%, το 1981 48%! Γιατί; Επειδή ο ελληνικός λαός άκουσε («αφουγκράστηκε») το κήρυγμα για τη Μεγάλη Αλλαγή, πάγια προσδοκία μας, που του έδωσε, με την απαράμιλλη τέχνη του, ο μέγας Υποκριτής. Ερώτημα: Πώς σε πέντε χρόνια η μισή Ελλάδα ακολούθησε αυτόν τον σοσιαλισμό που τελικά έγινε ύβρις και εφιάλτης του σοσιαλισμού;


Εχει σχέση αυτή η ιστορία του φαλκιδευμένου, μεταλλαγμένου σοσιαλισμού με την άνοδο της ριζοσπαστικής Αριστεράς; Ή μήπως ξαφνικά όλοι εκείνοι (νεοδημοκράτες, πασοκζήδες κλπ.) που δεκαετίες είχαν στραμμένη την πλάτη στην Αριστερά είδαν το φως το αληθινό; Προσωπικά δεν το πιστεύω. Αντίθετα πιστεύω πως αυτή η ελληνική Αριστερά που περιγράφω συνιστούσε αν όχι ουτοπία, τουλάχιστον αγαθή ελπίδα για έναν κόσμο που τον οραματίστηκαν πολλοί αλλά κανείς δεν είδε. Ούτε ο Ηλιού (που μεταφράζει τη Ρητορική του Αριστοτέλη), ούτε ο Κύρκος, ούτε ο Παπαγιαννάκης, ούτε ο Τσίρκας, ούτε ο Αναγνωστάκης, ούτε ο Αγγελος Ελεφάντης, ούτε ο Χρήστος Παπουτσάκης. Αυτή την ουσιαστική, επίπονα κατακτημένη μέσα από την παιδεία και τον πολιτικό διαφωτισμό Αλλαγή δεν θα την έβλεπαν, ακόμη κι αν ζούσαν σήμερα. Συνεπώς η ελληνική Αριστερά που περιγράφω ούτε κυβέρνησε ούτε και θα κυβερνήσει. Μπορεί να κυβερνήσει μια μεταλλαγμένη Αριστερά τύπου ΣΥΡΙΖΑ, όπως κυβέρνησε ο μεταλλαγμένος σοσιαλισμός του ΠαΣοΚ. Με μία διαφορά, για να πούμε και του στραβού το δίκιο: αν ο Ανδρέας υπήρξε, όπως είπα, ο μέγας Υποκριτής, ο κ. Τσίπρας είναι απλώς μίμος του μεγάλου Υποκριτή.


Δεν γνωρίζω πόσο «σοφός» είναι ο ελληνικός λαός, όπως πολλοί διατείνονται, ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Γνωρίζουμε όμως όλοι μας πόσο εύκολα, για λόγους που δεν χρειάζεται να αναφέρουμε τώρα, ενδίδουμε στο πρώτο νεύμα για το εύκολο «κέρδος». Ενδώσαμε στο κήρυγμα ενός μεταλλαγμένου σοσιαλισμού, που μετέτρεψε το πολύχρονο αίτημα της Αλλαγής σε καταστροφή. Σήμερα δίδουμε πάλι προσοχή (και ψήφους) σε ανθρώπους οιηματίες και άξεστους πολιτικά (για να μείνω εκεί) επειδή μας υπόσχονται μια νέα Αλλαγή. Καλώς. Να έρθει και να κυβερνήσει και η μεταλλαγμένη Αριστερά, αφού το θέλουμε. Αλλά μη βαυκαλιζόμαστε ότι γίναμε δα όλοι αριστεροί, όπως είχαμε γίνει όλοι σοσιαλιστές. Ομως το θέμα μου είναι τελικά άλλο, καθώς πιστεύω, και όχι μόνο εγώ, ότι αυτή η συνεχής μεταλλαγή μάς οδηγεί σε κάτι πιο τρομακτικό. Αν (ο μη γένοιτο!) αποτύχει η ριζοσπαστική Αριστερά να ικανοποιήσει εμάς τους μεταλλαγμένους αριστερούς, τότε για πού θα τραβήξουμε; Ποιοι είναι οι επόμενοι σωτήρες; Η Χρυσή Αυγή, την οποία αβίαστα, ελεύθερα, ενσυνείδητα επέλεξε και ψήφισε το 10% των ελλήνων ψηφοφόρων; Το 13% έγινε πανεύκολα 48%. Το 4% έγινε 27%. Το 10%;